พระอัคนี เป็นเทพแห่ง ไฟ ทรงเป็นหนึ่งในเทพเจ้าผู้ยิ่งใหญ่ในยุคแรก และทรงเป็นคู่แข่งสำคัญของ พระอินทร์ อย่างไรก็ตาม พระองค์ก็มีตำนานที่น่าเคารพมากมายเช่นเดียวกับพระอินทร์ ถือกันว่า ไฟ เกิดขึ้นได้ก็มาจากการเสียดสีของสิ่ง 2 สิ่ง ดังนั้นไฟจึงถือว่าเป็นบุตรของ โลก (พระนาง ปฤถวี) และ สวรรค์ (พระทโยส : Dyaus) และเป็นพระอนุชาของพระอินทร์ ทรงโปรดเสวยน้ำเนยใสเหมือนพระอินทร์ ทรงโปรดน้ำโสม พระองค์จึงมีพระชิวหา (ลิ้น) ถึง 7 ชิวหา เพื่อใช้เลียเนยที่ละลายจากการบูชายัญไฟ ซึ่งแต่ละชิวหามีชื่อประจำ พระอินทร์เป็นผู้ให้ชีวิต และพระอัคนีเป็นสัญลักษณ์ของการจุดประกายที่สำคัญ ซึ่งเป็นรากฐานแห่งชีวิตมนุษย์ สัตว์ รวมถึงพืช ต้นไม้
พระอัคนีทรงเป็นอมตะ เป็นผู้ริเริ่มพิธีบูชายัญ พระองค์ทรงเป็นต้นแบบของพราหมณ์ เป็นสื่อกลางระหว่างพระเจ้าและมนุษย์ เป็นผู้สื่อสารของพระเจ้า โดยการไปเยี่ยมมนุษย์ในพิธีบูชายัญ และจะเป็นผู้อัญเชิญเทพเจ้ามายังสถานบูชา
ตำนานการเกิดของพระองค์บ้างก็กล่าวว่า พระองค์ทรงเป็นเทพแห่งปฐพี ซึ่งมี พระวายุ หรือ พระอินทร์ เป็นเทพแห่งลม และพระสุริยะเป็นเทพแห่งท้องฟ้า กระนั้นยังกล่าวว่า พระอัคนี ทรงเป็นเทพทั้ง 3 โลก และเป็นหัวหน้าเทพทั้งสอง มืเรื่องเล่าอีกว่า พระองค์ทรงประสูติใหม่ถึง 3 ครั้ง คือ พระองค์ทรงประสูติเป็นพระอาทิตย์ในสวรรค์ หรือบางครั้งก็ทรงประสูติเป็นเปลวเพลิงแห่งพระอาทิตย์ ครั้งที่ 2 พระองค์ประสูติบนโลกมนุษย์ โดยการจุดไฟของพราหมณ์และมนุษย์ในพิธีบูชาไฟ ซึ่งทำให้เกิดความอบอุ่น ช่วยปกป้องและบำรุงเลี้ยงในรูปของที่ตั้งเตาไฟ ซึ่งควันไฟจะลอยขึ้นไป กลายเป็นเมฆในชั้นบรรยากาศอีกครั้ง พระองค์จึงสามารถเข้าไปสัมผัสสำรวจในทุกรูปการณ์ได้ และได้รับการบูชาเหมือนดั่งเช่นวิญญาณในบ้านด้วย
ในฐานะที่เป็นเจ้าแห่งการสร้าง บทบาทของพระองค์คือ การให้ชีวิต และทรงร่วมแบ่งลักษณะอื่นๆจากพระเชษฐาหรือพระอินทร์ด้วย ศัตรูของพระองค์คือพวก รากษส ที่ชอบกินเนื้อมนุษย์ ในการสู้รบกับอสูรพระองค์จึงแปลงพระวรกายเป็นอีกรูปหนึ่ง คือ พระฉวีกลายเป็นสีแดง มีพระเศียรเป็นเปลวไฟสามเศียร มีขา 3 ขา และพระกร 7 กร ทรงสวมมงกุฏผลไม้ ส่วนอสูรจะมีเขี้ยวยาว และรูปลักษณ์น่าเกลียด พระอัคนี จะทรงเสกเขี้ยวเหล็กยาวแหลม 2 อัน มาต่อสู้กับพวกอสูร และใช้เขี้ยวเหล็กนั้นแทงอสูรและกลืนพวกมันลงไป
การบูชายัญของพระองค์จะมีการถวายเนื้อมนุษย์ เนื้อนี้จะต้องเป็นเนื้อบริสุทธิ์ ถ้าไม่บริสุทธิ์ พระองค์จะทำให้บริสุทธิ์เสียก่อน ในการนี้จะมี ฤษีภฤคุ คอยจัดการอยู่ เขาจะไปลักพาเด็กหญิง 1 คน มาหมั้นกับอสูรหรือปีศาจก่อน อสุรานี้จะทราบว่าพระอัคนี ทรงสถิตอยู่ทุกหนทุกแห่ง จึงถามพระอัคนีว่า เด็กหญิงอยู่ที่ไหน พระอัคนีจะตอบอสุราด้วยความสัตย์ และมันจะหาตัวเด็กเจอ อีกเรื่องหนึ่งกล่าวไว้ว่า พระอัคนีมาสู่มนุษย์โดย เทพครึ่งอสูร (Matarisvan) เทพครึ่งอสูรผู้ที่มารับคือ ฤษีภฤคุ ซึ่งจะเป็นผู้ทำพิธีบูชาพระอัคนี
บางตำนานก็เล่าว่า พระองค์ไม่ได้เสวยแค่เนยใสเท่านั้น แต่ยังเสวยน้ำโสมเหมือนเช่นพระอินทร์ด้วย ในส่วนที่เกี่ยวข้องกับเทพแห่งการสวดมนต์ พฤหัสบดี (Brihaspati) พระองค์จะเป็นผู้ช่วยพระอินทร์ในการสร้างจักรวาล ส่วนบทบาทของพระองค์สืบต่อมาในช่วงปลายยุคพระเวท ซึ่งเป็นช่วงที่พระอินทร์ใกล้จะกลืนอำนาจของพระองค์เป็นผลสำเร็จแล้ว
Leave a Reply