วันนี้พี่ดวงดีขอนำเรื่องการทำพิธีศพแบบธิเบตมาให้เพื่อนๆ ชาว Horoguide ได้อ่านกันนะจ๊ะ คนธิเบตเกือบทั้งหมดนับถือพุทธศาสนา แบบเข้มข้นที่เราเรียกกันว่าพุทธศาสนาแบบวัชรยาน ซึ่งจะแตกต่างในรายละเอียดกับพุทธศาสนา นิกายเถรวาท หรือ หินยานที่เรารู้จักกันดี บทความนี้อาจจะมีภาพที่ไม่เหมาะสม ทั้งนี้เผื่อเป็น มรณานุสติ แก่ผู้อ่านจ้า
ปลงศพธิเบต
งานศพถือว่าเป็นเครื่องบ่งบอกถึงวัฒนธรรมและความเป็นอยู่ของประเทศนั้นๆ เลยก็ว่าได้ครับ แม้ความตายจะ
เท่าเทียมกัน แต่งานศพนั้นคนจัดไม่ยอมให้เท่าเทียมกันหรอก ใครรวยก็จัดหรู ใครจนก็จัดแบบจนๆ แต่วันนี้ผมจะ
เขียนถึงงานศพที่จัดขึ้นที่ ธิเบต และ เนปาล ครับ
ก่อนที่จะเล่าถึงงานศพ ผมขอแนะนำอาชีพหนึ่งที่จำเป็นสำหรับงานศพทิเบตและเนปาลครับ มีอาชีพหนึ่งที่แสน
จำเป็น มันคือ ด็อมเอ็มส์
ด็อมเอ็มส์ ก็คล้ายๆกับ สัปเหร่อ บ้านเราแหละ แต่การกระทำต่อศพของเขา มันไม่เหมือนบ้านเราเท่านั้นเอง
บ้านเราตกแต่งศพ แต่ธิเบตเขานั้นต้องกระหน่ำศพ ใช่แล้วครับ หรือพูดให้ยาวๆ หน่อยคือการใช้ฆ้อนที่ใหญ่ และ
หนากระหน่ำศพใส่ร่างศพจนกระดูกแตกเป็นชิ้นเล็ก ชิ้นน้อย และเมื่อทุบจนถึงเวลาอันควร ร่างศพที่เพิ่งตาย หรือ
ตายมานานแล้ว จะกลายเป็นเศษเนื้อ ที่สัตว์ปีกขนาดใหญ่ นั้นคือ อีแร้ง ที่พวกด็อมเอ็มส์เลี้ยงไว้เป็นฝูง เพื่อให้
แร้งพวกนั้นกินศพให้หายไป อย่างรวดเร็ว
พวกด็อมเอ็มส์นี้เชี่ยวชาญ เรื่องจัดการศพมากๆพวกเขามีเครื่องมือหลายชนิด ในการหั่นเชือดเฉือนศพคนให้เป็น
เศษเล็กเศษน้อย อย่างรวดเร็วอย่างน่าอัศจรรย์
ภาพที่ท่านได้เห็นต่อไปนี้ความจริงทางการ ธิเบต และ เนปาล เขาไม่อยากให้ถ่ายนะ ครับ ออกจะห้ามด้วยซ้ำ
เพราะทางการธิเบต ค่อนข้างหวงภาพลักษณ์ประเทศพอสมควรเพราะรายได้หลักของเขามาจากการท่องเที่ยวนี้
ถ้าเป็นไทยมาเห็น ละก็คงด่ายาวเลยแต่เราคงด่ามั่วแหละ ลืมไปแล้วเหรอว่า สมัยก่อนเรากำจัดศพอย่างไร ก็เอา
แร้งไปให้กินศพที่วัดนะสิ ที่บ้านผมสมัยก่อนก็เอาศพไปทิ้งลงในหนองน้ำให้แร้งกินก็มี อีกทั้งธิเบตจำเป็นต้องจัด
งานศพแบบนี้ครับ เพราะธิเบตเป็นเขาหัวโล้นไม่มีไม้มาให้เผาและที่ฝังไม่ได้เพราะพื้นดินทิเบตเป็นภูเขาเนื้อแข็ง
การขุดหลุมให้ลึกพอนั้นยาก อาจทำให้สัตว์ต่างๆมาคุ้ยเขี่ยได้ และเหตุทีเขาใช้อีแร้ง เพราะส่งไปสู่สวรรค์ โดยมี
อีแร้งเป็นพาหะนำไป
อันที่จริงแล้วชาวธิเบตมีแนวทางในการประกอบพิธีศพ อยู่ 5 แนวทาง คือ
1. พิธีศพทางฟากฟ้า ( Sky Burial ) ปัจจุบันกลาย เป็นพิธีกรรมเฉพาะของธิเบตเท่านั้น ที่บุคคลทั่วไป
จะประกอบพิธีศพให้แก่ญาติมิตรที่จากไป เนื่องจากทำได้ง่ายและประหยัด โดยมีสถานที่จัดทั่วประเทศราว1076
แห่ง ซึ่งเป็นวัดที่ตั้งอยู่บนภูเขาสูง บุคคลที่มีความสำคัญต่อพิธีกรรมนี้ เรียกว่า “ด็อม เอ็มส์” หรือ สัปเหร่อ นั่น
เอง นอกจากด็อมเอ็มส์ จะทำหน้าที่จัดการศพ และประกอบพิธีกรรมต่างๆ แล้ว เขายังมีหน้าที่ในการฝึกนกแร้ง
ที่จะมากินศพอีกด้วย จนอาจกล่าวว่า การฝึกนกแร้งเลยกลายเป็นวัฒนธรรมเฉพาะของธิเบตเหมือนกัน
2. พิธีเผาศพ ( Fire Burial ) นิยมประกอบพิธีศพในหมู่ผู้มีอันจะกิน เพราะไม้เป็นของหายาก มีค่ามากและ
น้ำมันมีราคาแพงมาก สำหรับ ประเทศธิเบต ที่มี ภูมิประเทศเป็นภูเขาสูง และ อากาศหนาวเย็น ดังนั้น การเผา
จึงค่อนข้างเกินเอื้อมสำหรับประชาชนธรรมดา คนมีเงิน บุคคลสำคัญของ ประเทศ หรือพระรูปสำคัญ ๆ เท่านั้นที่
จะใช้วิธีนี้
3. พิธีศพทางน้ำ ( Water Burial ) เป็นพิธีของชาวบ้านที่ค่อนข้างยากจน ไม่มีค่าใช้จ่าย ในการเดินทาง
หรือ เคลื่อนย้ายศพไปทำพิธี ที่วัดบนยอดเขา โดยชาวบ้านจะนำศพผู้ตายมาหั่นกันเองให้เป็นชิ้นเล็ก ๆ เพื่อโยน
ลงแม่น้ำ อุทิศให้เป็นอาหารของปลา จึงเป็นเหตุผลว่าทำไมชาวธิเบตจึงไม่กินปลา
4.พิธีการฝัง ( Earth Burial ) ก็เหมือนทั่วไป แต่เนื่องจากธิเบตเป็นเทือกเขาสูง พื้นที่ส่วนมากเป็น
หินแข็งการฝังจึงทำได้ยากลำบาก
5.พิธีการดองศพ ( Embalming ) โดยการใส่ศพลงในโลงขนาดใหญ่ พร้อมกับเกลือประมาณ 3เดือน ซึ่ง
โดยมากจะประกอบพิธีศพประเภทนี้กับ ลามะ นักบวชเท่านั้น
อย่างไรก็ตามราว 80%ของชาวทิเบตนิยมพิธีศพทางฟากฟ้า ทั้งนี้เพราะนอกจากจะเป็นประเพณีที่ทำติดต่อกันมา
นานนับ1000ปีแล้ว และยังมีความเชื่อกันว่า ด้วยวิธีการนี้เท่านั้นที่จะสามารถส่งให้วิญญาณของผู้ตายให้ เกี่ยวพัน
ใกล้ชิด กับการบูชาพระพุทธเจ้าในพื้นที่เทือกเขาหิมาลัยได้ รวมทั้งเป็นการทำกุศลครั้งสุดท้ายของผู้ตาย อีกด้วย
ขอบคุณที่มา: sites.google.com/site/newrungsira
Leave a Reply